Polisvoorwaarden lezen: een vak apart!

De casus waarbij iedereen zich iets kan voorstellen

Het voorbeeld dat ik hieronder bespreek, heeft betrekking op een cascoschade onder een autoverzekering, maar kan zich voordoen bij elke type schadeverzekering omdat altijd bepaald moet worden wát de oorzaak van de schade is om daarna te kunnen bekijken of díe oorzaak onder de dekking van de verzekering valt.

Een zakelijke auto-eigenaar heeft een auto verzekerd bij ASR. De verzekering dekt schade aan, of het verlies van, de auto ontstaan door (onder andere) diefstal of brand. Maar….diefstalschade wordt alleen gedekt als de auto is voorzien van een bepaald anti-diefstalsysteem (in dit geval alarmklasse 3). Een heel herkenbaar gegeven bij auto’s, maar dergelijke clausules, of clausules met dezelfde gevolgen (‘geen dekking, tenzij…..’ of ‘alleen dekking, mits…’) komen ook bij andere verzekeringen voor.

De auto wordt in het najaar van 2011 in Frankrijk gestolen. De eigenaar meldt dit bij ASR. Echter, bij onderzoek blijkt de vereiste alarminstallatie te ontbreken (slechts alarmklasse 1) en daarom deelt ASR mee dat er geen dekking voor de diefstalschade is. Meer dan een half jaar later wordt de auto –volledig uitgebrand – teruggevonden in België. Uit onderzoek van de uitgebrande auto volgt dat ook een alarmklasse 3 de diefstal van de auto niet had voorkomen.

De auto-eigenaar procedeert om de schade die hij lijdt, vergoed te krijgen en baseert zijn vordering op de stelling dat er sprake is van diefstalschade. Hij stelt dat het gegeven dat er geen klasse 3 maar slechts een klasse 1 alarm in de auto aanwezig was, geen oorzakelijk verband hield met de diefstal en dat het dus niet redelijk is dat ASR zich op deze polisvoorwaarde beroept.

Uitgangspunt: verzekeraar bepaalt zelf wat hij wil dekken

Vaste rechtspraak is dat een verzekeraar vrij is om met de dekkingsomschrijving de grenzen aan te geven waarbinnen hij bereid is dekking te verlenen. De alarmklasseclausule, zoals die in dit geval is opgenomen op het polisblad, vormt een begrenzing van de omvang van de dekking. Dat in een concreet geval de diefstal niet in verband staat met het ontbreken van een klasse 3-alarm, is geen reden om de verzekeraar te verbieden zich op deze polisvoorwaarde te beroepen.

De auto-eigenaar procedeert in hoger beroep door, maar voegt nu aan zijn vordering toe dat hij de schade vergoed wil krijgen omdat de auto is uitgebrand (dus hij voert de brand als oorzaak voor de schade aan en pas in tweede instantie de diefstal).
En dan ligt dus de vraag voor: wat is de relevante oorzaak van de schade?

Is de schade het gevolg van de diefstal of is de schade eigenlijk het uiteindelijke gevolg van de brand? Of kun je het één niet los zien van het ander?
Voor het antwoord is een stukje theorie nodig. In het verzekeringsrecht bestaan verschillende manieren om in een geval waarin de schade meerdere oorzaken heeft (zowel diefstal als brand), te bepalen welke oorzaak verzekeringsrechtelijk de relevante oorzaak is. Zo kan bijvoorbeeld worden aangesloten bij de verst gelegen gebeurtenis uit de causale keten (‘causa remota’) of juist bij de dichtstbij gelegen gebeurtenis uit die keten (‘causa proxima’). Een andere manier is om alleen de dominante schadeoorzaak relevant te achten. Dat wordt ook wel de leer van de dominant cause genoemd. Bij de toepassing van die leer wordt het gezien als een kwestie van ‘gezond verstand’ welke oorzaak dominant (overheersend en dus beslissend voor de schade) is.

ASR beroept zich, niet geheel onlogisch, op de leer van de dominant cause en wijst de diefstal als oorzaak aan (zij meent ook dat de tekst van haar polisvoorwaarden en de uitleg daarvan dit beroep ondersteunen): ‘alle ellende’ vindt zijn oorzaak in de diefstal; zonder diefstal uiteindelijk ook geen brand. En ja, de auto had niet het vereiste alarm, dus geen diefstaldekking…

Het Hof vond dat de, niet gedekte, diefstal voor de auto-eigenaar had geleid tot het verlies van de feitelijke macht, de gebruikswaarde en gaandeweg ook van de vermogenswaarde van de auto. De, wel gedekte, brand heeft onmiddellijk geleid tot zaaks- en vermogensschade. Het Hof stelt vast dat de uiteindelijke schade een gevolg is van beide factoren, maar onduidelijk is wat hun afzonderlijke bijdrage is geweest.
Omdat we nu eenmaal niet weten wat er in dat half jaar na de diefstal met de auto is gebeurd, vliegt het Hof de zaak als volgt aan: als uitgangspunt ligt voor de hand om de schade 50-50 (diefstal-brand) te verdelen. Maar er mag niet zomaar worden voorbijgegaan aan het ervaringsgegeven dat een dief en zijn (directe) opvolgers als regel minder zorg zullen hebben voor de gestolen auto. Dit rechtvaardigt de schade toch méér toe te rekenen aan de diefstal, namelijk voor 70%. ASR zal daarom ‘maar’ 30% van de gedekte brandschade moeten vergoeden.

Nog een laatste poging van ASR

ASR legt de zaak aan de hoogste rechter voor en stelt dat als algemeen uitgangspunt heeft te gelden dat altijd de leer van de dominant cause gevolgd zou moeten worden bij dit soort discussies. Maar de Hoge Raad gaat hier niet in mee. Als de overeenkomst zelf niet duidelijk maakt (bijvoorbeeld in de polisvoorwaarden) van welke causaliteitsmaatstaf moet worden uitgegaan, is de rechter niet altijd verplicht om de leer van de dominant cause toe te passen.

Laat een verzekeringsadvocaat meekijken en meedenken

Duidelijk mag zijn dat het lezen en uitleggen van polisvoorwaarden vaak een vak apart is, zeker als gediscussieerd wordt over dekkingsvragen. Vraag daarom vroegtijdig advies voorafgaand aan, maar nog meer nog ná een schade-evenement in het geval dat jouw verzekeraar weigert uit te keren. Onze verzekeringsadvocaten denken graag met je mee!