Cao - Collectieve arbeidsovereenkomst

Wat is het voordeel van een cao boven de arbeidsvoorwaarden die in de wet staan?

In diverse wetten staan bepalingen over arbeidsvoorwaarden, denk bijvoorbeeld aan de Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag waarin bepalingen zijn opgenomen over het wettelijk minimumloon. Vaak kent de wet een ondergrens en biedt de cao betere arbeidsvoorwaarden (bijv. een hoger loon). Bovendien bevat een cao vaak extra arbeidsvoorwaarden waarover in de wet niets is opgenomen, bijvoorbeeld over het volgen van opleidingen of de veiligheid van werknemers binnen het bedrijf.

Voor sommige wettelijke bepalingen is het alleen toegestaan om daarvan af te wijken als die afwijking in een cao is overeen gekomen. Als je dus af wilt wijken, kan het zinvol zijn om daarvoor een cao overeen te komen.

Welke cao geldt voor mij?

Zoals hierboven al is aangegeven is de toepasselijkheid van een cao afhankelijk van de werkingssfeer van die cao. Veel sectoren of branches hebben een eigen cao waar zij, al dan niet via een algemeen verbindend verklaring (zie hieronder), onder vallen. Ook is het mogelijk om voor één specifieke onderneming een cao af te sluiten. Dat gaat dan vaak om grote bedrijven die met de vakbonden een specifiek op hun onderneming toepasselijke cao hebben gesloten. Iedere werknemer die werkzaam is bij die onderneming (of aan die onderneming gelieerde bedrijven) valt dan onder de werking van die ondernemings-cao.

Het is mogelijk om de toepasselijkheid van een cao op te nemen in de arbeidsovereenkomst van de werknemer. Het is dan wel belangrijk dat je je realiseert dat je dan altijd gehouden bent om die cao toe te passen op de arbeidsverhouding met de werknemer die zo’n bepaling in zijn contract heeft staan, ook als de cao wijzigt of als jij als werkgever niet (meer) via een algemeen verbindend verklaring onder de werkingssfeer valt. Een advocaat-cao kan met je meedenken of het al dan niet opnemen van zo'n bepaling, een zogenoemde incorporatiebeding in de arbeidsovereenkomst, wel of niet verstandig is.

Algemeen Verbindend Verklaring (AVV)

Hierboven is er al even aan gerefereerd, de algemeen verbindend verklaring van een cao. Als binnen een bepaalde sector of branche een cao overeengekomen wordt tussen de werkgevers-en werknemersorganisaties dan kan er een verzoek tot algemeen verbindend verklaring worden gedaan bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan aan zo’n verzoek voldoen en besluiten dat de cao algemeen verbindend wordt verklaard voor een bepaalde periode.

In de cao is altijd een zogenoemde werkingssfeerbepaling opgenomen. Daarin is bepaald welk type ondernemingen met welk type activiteiten gehouden is om de betreffende cao toe te passen. Het is als werkgever erg belangrijk om die werkingssfeerbepalingen goed te bestuderen. Als een cao namelijk algemeen verbindend verklaard is, dan zou dat er toe kunnen leiden dat jij, als de activiteiten van jouw onderneming onder de werkingssfeerbepaling vallen, gehouden bent om die cao toe te passen, ook al ben jij geen lid van de werkgeversorganisatie die de cao heeft gesloten. Dit kan vergaande gevolgen hebben.

Er zijn diverse instanties die toezien op naleving van de verplichtingen uit cao’s die algemeen verbindend zijn verklaard. Die organisaties kunnen en zullen informatie opvragen bij bedrijven die mogelijk onder de werkingssfeerbepalingen vallen. Mocht zo’n instantie zich bij jou melden, neem dan contact op met één van onze cao-advocaten. Zij kunnen jou adviseren bij de reactie aan die instanties en je bijstaan in een eventuele vervolgprocedure.

Zijn de cao rechten afdwingbaar?

Zoals hierboven is aangegeven wordt een cao vaak afgesloten door werkgeversorganisaties aan de ene kant en werknemersorganisaties aan de andere kant. De werkgeversorganisaties houden hun achterban over het algemeen goed op de hoogte van de ontwikkelingen rondom de totstandkoming van een cao, maar als je als werkgever geen lid bent van zo’n werkgeversorganisatie, dan loop je desondanks toch het risico gehouden te zijn een cao toe te passen in geval van een AVV van die cao.

Om te weten of je gehouden bent om een cao toe te passen, maar ook of het mogelijk is voor de werknemer of een vakbond om nakoming van de rechten uit een cao af te dwingen, kan je het volgende schema onthouden:

• Werknemer én werkgever partij bij de cao > cao toepasbaar én afdwingbaar.
• Werknemer geen partij, werkgever wel partij bij de cao > cao van toepassing maar niet afdwingbaar.
• Werknemer wel partij, werkgever geen partij bij de cao > cao niet van toepassing of afdwingbaar, tenzij er sprake is van een algemeen verbindend verklaring waar de werkgever onder valt. In dat geval ook afdwingbaar.
• Werknemer geen partij, werkgever geen partij bij de cao > cao niet van toepassing, tenzij er sprake is van een algemeen verbindend verklaring. In dat geval is de cao wel van toepassing, maar niet afdwingbaar.

Met partij bij de cao wordt in dit schema bedoeld of je al dan niet lid bent van een werkgevers-of werknemersorganisatie die partij was bij het sluiten van de cao. Twijfel je over de verplichtingen binnen jouw situatie? Dan kan een cao-advocaat met je meekijken of je wel of niet gebonden bent aan een cao.

Advisering en procedures tot naleving cao regels

Ondanks dat het vanzelfsprekend lijkt dat een werkgever zich aan de regels dient te houden en de meeste werkgevers dat ook willen en doen, is het cao-recht een ingewikkeld onderdeel van het arbeidsrecht waarin een cao-advocaat graag de ondersteuning biedt die nodig is. Onze cao-advocaten adviseren werkgevers over het overeenkomen van een cao, het op de juiste wijze toepassen van de cao, het bedrijfstakpensioenfonds en cao bij overnames/fusies. Houdt een werkgever zich niet aan de cao terwijl dat wel zou moeten? Of schrijft een werknemersorganisatie of controlerende instantie jou als werkgever aan tot naleving van de cao, terwijl jij helemaal niet wist dat je een cao moest toepassen? Ook dan staat een cao-advocaat graag voor je klaar.