Wet BIBOB

Bibob onderzoek

Om succesvol van de Wet Bibob gebruik te maken, moet de overheid aannemelijk maken dat er in het voorkomende geval risico’s zijn op gebied van witwassen van crimineel vermogen of het (onbedoeld) faciliteren van strafbare feiten. Is de aanvrager van een vergunning bijvoorbeeld eerder bij malafide praktijken betrokken geweest, is er sprake van crimineel geld en/ of heeft het bestuur een tip gekregen van het Openbaar Ministerie om een Bibob onderzoek te starten? Dan is er aanleiding om de gevraagde vergunning niet zomaar te verlenen, maar eerst onderzoek te doen naar de achtergronden van degene die achter deze aanvraag zit of daar (indirect) achter schuil gaat.

Landelijk bureau Bibob (LBB)

Gemeenten hoeven het Bibob onderzoek niet helemaal zelf te doen, maar kunnen gebruik maken van de diensten van het Landelijk Bureau Bibob (LBB). Dit bureau is opgericht in 2014 en beoordeelt sindsdien hoe groot het risico op witwassen of criminele activiteiten is en stelt daarover een advies op. Zij hanteren daarbij een streng beoordelingskader en kunnen breder onderzoek doen dan de gemeente en daarin ook een grotere kring van relevante (rechts-)personen betrekken. De gemeente neemt als bevoegde instantie echter uiteindelijk zelfstandig het besluit tot weigering of intrekking. En hetzelfde geldt voor besluiten tot subsidieverlening en het verstrekken van een overheidsopdracht tot het verstrekken van bepaalde diensten ofwel het aangaan van een vastgoedtransactie.

Wijzigingen in de Wet Bibob

Op 1 augustus 2020 is niet alleen de hiervoor beschreven wijziging van de Wet Bibob in werking getreden, maar ook een wijziging van het Besluit justitiële- en strafvorderlijke (Bjsg) gegevens.

Maar daarmee is de regering er naar haar gevoel nog altijd niet. Momenteel wordt dan ook gewerkt aan een volgende wijziging van de Wet Bibob die uitwisseling van informatie verruimt tussen het Landelijke Bureau Bibob (LBB) en bestuursorganen en tussen bestuursorganen onderling.

Een voorbeeld van gemeentelijke initiatieven

De Burgemeester van Tilburg heeft een vestiging van een autoverhuurbedrijf in die stad ten onrechte twee dwangsommen opgelegd. Dat is de uitkomst van een uitspraak van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 3 maart 2021. De zaak ging over het niet naleven van de vergunningsplicht die de burgemeester in 2017 introduceerde voor een deel van de Tilburge autoverhuur-branche. De burgemeester wilde met de vergunningplicht een onveilig en malafide ondernemersklimaat tegengaan, maar de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vindt de vergunningplicht onvoldoende gemotiveerd, gelet op het bepaalde in de zogenoemde Europese Dienstenrichtlijn. Die richtlijn is bedoeld om de vrije vestiging van bedrijven, overal in de Europese Unie, te waarborgen. Weliswaar maakt de regeling het ook mogelijk om bedrijven in een bepaalde branche te verplichten een vergunning aan te vragen, maar daar zijn wel eisen aan verbonden. Aan die eisen voldoet het beleid van de gemeente Tilburg op dit moment dus (nog) niet. Wanneer de burgemeester dus ‘voor de herkansing zou willen gaan’, dan zal hij alsnog (beter) moeten motiveren waarom het in zijn ogen noodzakelijk is om juist de autoverhuur sector aan een vergunningplicht te onderwerpen en andere sectoren, waarin ook geen sprake is van een reguliere (andere) vergunningplicht niet terwijl het risico op bijvoorbeeld witwassen daar mogelijk net zo groot is.

Kortom, we zien hier een dappere – en creatieve – poging van een gemeente om, in aanvulling op hetgeen voortvloeit uit bijvoorbeeld de Wet Bibob, nog meer en/ of andere werktuigen te smeden om paal en perk te stellen aan de ondermijnende activiteiten van criminelen. Maar tegelijkertijd zien we ook dat de uitvoering daarvan in de praktijk nog best lastig en ingewikkeld is, vanwege Unierechtelijke bepalingen (de Dienstenrichtlijn) en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder met name het gelijkheidsbeginsel, het verbod van willekeur en het evenredigheidsbeginsel.

Wet Bibob: advocaten en juridisch advies

Overheden zouden onze bestuursrecht advocaten behulpzaam kunnen zijn bij het uitvoeren van een Bibob onderzoek, het interpreteren van de informatie en het opstellen van een advies over de toepassing. Een Bibob advocaat kan overeenkomsten opstellen die zien op het uitvoeren van bepaalde diensten. En verder zou nagedacht kunnen worden over het opnemen van een Bibob clausule in aanbestedingsstukken.

Voor ondernemingen en ondernemers geldt dat, ondanks eventuele nadelige informatie die aan het licht zou kunnen zijn gekomen in het kader van een Bibob onderzoek, het advies van één van onze in de Wet Bibob gespecialiseerde advocaten kan leiden tot het uiteindelijk toch in aanmerking komen voor een bepaalde vergunning of subsidie.

Vragen? Sparren over dit onderwerp? Neem contact op met één van onze specialisten!