Auteursrecht

Wanneer is er sprake van auteursrecht?

Als we in de wet de betekenis opzoeken van het 'auteursrecht' lezen we het volgende:

‘Het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.’

Op ieder ‘werk’ dat een eigen oorspronkelijk karakter heeft en een persoonlijk stempel van de maker draagt, rusten dus auteursrechten. Dit noemen we ook wel EOK + PS.

Alleen de daadwerkelijke uitvoering van een idee wordt beschermd door het auteursrecht. Een idee of concept zelf wordt niet auteursrechtelijk beschermd.

Verder worden er geen hoge eisen gesteld aan het verkrijgen van een auteursrecht. Er is dus al snel sprake van auteursrechtelijke bescherming, als er maar is voldaan aan de hierboven genoemde eisen. Alleen werken die zo basic of alledaags zijn dat daarachter geen enkele creatieve arbeid zit, komen niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. Er moet dus wel sprake zijn van creatieve keuzes om te kunnen spreken van auteursrecht.

De hoofdregel is dat de maker van een werk de auteursrechten heeft. Bij een tekening of schets is dus de tekenaar daarvan de auteursrechthebbende, bij een tekst de schrijver van die tekst en bij het maken van software de ontwikkelaar. Hierop bestaan wel uitzonderingen.

Zo zal een werkgever de auteursrechthebbende zijn op iets wat zijn werknemer in de uitoefening van zijn beroep heeft gemaakt. Dit kan weer anders zijn als er geen sprake is van een dienstverband, maar van een overeenkomst van opdracht. Verder is het goed om te weten dat ook een rechtspersoon auteursrechthebbende kan zijn.

Om zeker te zijn bij wie het auteursrecht ligt, is juridisch advies door een auteursrecht advocaat aan te raden. Zo creëer je zekerheid én duidelijkheid, voor alle betrokkenen.

De rechten van een auteursrechthebbende

Het auteursrecht geeft de rechthebbende (1) exploitatie- en (2) persoonlijkheidsrechten.

De exploitatierechten
Op grond van de exploitatierechten heeft de rechthebbende het alleenrecht om het werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Als anderen een werk graag openbaar willen maken of verveelvoudigen, hebben zij daar toestemming (een licentie) van de rechthebbende/maker voor nodig. Het juist toepassen van dit recht wordt vaak samen met een auteursrecht advocaat voorbereidt.

De persoonlijkheidsrechten
Op grond van de persoonlijkheidsrechten kan een maker zich verzetten tegen de openbaarmaking van het werk, het wijzigen van het werk door anderen en het misvormen, verminken of aantasten van het werk in welke vorm dan ook. Hierbij kan je denken aan het aanpassen van software, het aanbrengen van kleine veranderingen op een schilderij of het vervormen van een auteursrechtelijk beschermde tekst. Ook bij een (bouwkundige) wijziging in de indeling van een gebouw is het mogelijk om je te verzetten. Een succesvol beroep op een persoonlijkheidsrecht kan op dat moment zelfs tot een bouwstop leiden.

Het persoonlijkheidsrecht behoort aan de maker toe, zelfs als de maker het auteursrecht heeft overgedragen. Het persoonlijkheidsrecht zelf kan niet worden overgedragen, maar de maker kan er wel afstand van nemen.

Het auteursrecht is niet oneindig. 70 jaar na de dood van de maker, vervalt het auteursrecht op een werk. De nabestaanden kunnen dus nog tot 70 jaar na het overlijden van de maker, auteursrechten uitoefenen tegenover derden. Als het auteursrecht is vervallen, mag iedereen het werk openbaar maken of verveelvoudigen/exploiteren.

Twijfel je of er inbreuk is gemaakt op jouw persoonlijkheidsrechten? Een advocaat auteursrecht kijkt graag met je mee en kan je adviseren over de te nemen stappen.

Handhaving en schade

Het komt regelmatig voor dat werken die auteursrechtelijk beschermd zijn zonder toestemming worden overgenomen en gebruikt door anderen. Zeker op het internet komt het vaak voor dat mensen klakkeloos de teksten, foto’s en lay-outs van een ander kopiëren.

Als auteursrechthebbende kan je hier - samen met een specialist in dit onderwerp, een auteursrecht advocaat - actie tegen ondernemen. Zo kan het gebruik worden verboden en is het mogelijk om degene die inbreuk heeft gemaakt op jouw auteursrecht de geleden schade te laten vergoeden. Alleen de daadwerkelijk geleden schade komt voor vergoeding in aanmerking. Soms is het ook mogelijk om een winstafdracht te vragen.

Het kan voorkomen dat je wordt aangesproken door een auteursrecht advocaat of een auteursrechthebbende zelf omdat je bijvoorbeeld zonder dat je er erg in had, onrechtmatig een werk van een ander hebt overgenomen. Ook in zo’n geval ben je verplicht om de schade die de ander heeft geleden, te vergoeden.

Wat kan een advocaat auteursrecht voor jou betekenen?

Bewust of onbewust kom je als ondernemer dagelijks in aanraking met het auteursrecht. In alle hierboven genoemde gevallen is het verstandig om een auteursrecht advocaat in te schakelen. Het auteursrecht is namelijk een specialistisch rechtsgebied dat veel uitzonderingen kent. Omdat het auteursrecht een intellectueel eigendomsrecht is, komen soms alle werkelijk gemaakte proceskosten in aanmerking voor vergoeding in een eventuele procedure.

Procederen over auteursrecht brengt meer risico’s met zich mee dan een ‘gewone’ procedure. Een advocaat auteursrecht kan je adviseren over de eventuele risico's van het starten van zo'n procedure. Ook is het inschakelen van juridische bijstand op het moment dat je wordt beschuldigd van het – al dan niet onbewust – plegen van auteursrechtinbreuk, echt te adviseren.

Daarnaast is het zinvol om een auteursrecht advocaat in te schakelen op het moment dat je gezamenlijk met anderen een werk gaat maken waarop een auteursrecht rust. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij de ontwikkeling van software. Op het moment dat je niets afspreekt, kan het zijn dat het auteursrecht aan alle betrokken toekomt. Dat kan onwenselijke situaties opleveren. Wij adviseren dan ook om voor het aangaan van een samenwerking een auteursrecht advocaat te raadplegen. Hij kan je helpen bij het opstellen van een overeenkomst, zodat jij de auteursrechten goed waarborgt.

Ben jij aangesproken op grond van een auteursrechtinbreuk of wil je juist jouw eigen auteursrecht beschermen? Neem dan contact met een auteursrecht advocaat op. Onze auteursrecht advocaten van de sectie IT-/ICT-recht kunnen je verder helpen.