Ondernemingsraad (OR)
De ondernemingsraad (OR) is de bekendste vorm van medezeggenschap. Daarnaast kennen we de Personeelsvertegenwoordiging (PvT) en de Personeelsvergadering (PV). Hoe zit dit precies en welke rechten hebben deze verschillende organen op grond van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR)? Onze specialisten in medezeggenschapsrecht weten hier alles van.
De WOR regelt dat iedere onderneming een vorm van medezeggenschap kent voor het personeel. Bij een onderneming met meer dan 50 medewerkers moet dat in de vorm van een ondernemingsraad. Als een onderneming tussen de 10 en 50 medewerkers heeft mag dat in de vorm van een PvT. Bij gebreke van één van beide medezeggenschapsorganen moet twee keer per jaar een PV worden gehouden en moet de PV in bepaalde situaties om advies worden gevraagd. Het aantal leden dat een OR telt is afhankelijk van het totaal aantal medewerkers in een bedrijf.
Wanneer een ondernemer meerdere ondernemingen heeft (een groep) kan het zijn dat hij een centrale OR (COR) of groeps OR (GOR) moet instellen. Al deze medezeggenschapsorganen noemen we hierna voor het gemak allemaal OR.
Een OR heeft als taak om met de ondernemer mee te denken over bepaalde beslissingen. Daarbij handelt de OR in het belang van het personeel én de organisatie als geheel.
Welke rechten en plichten een OR heeft, benoemen we in dit artikel.
De rechten van een ondernemingsraad
De wet geeft aan de OR een adviesrecht en een instemmingsrecht. Het adviesrecht, geregeld in artikel 25 WOR, geldt voor belangrijke beslissingen voor de organisatie van de onderneming. Denk daarbij aan:
- de verkoop van (een deel van) de aandelen
- een overname
- afstoten of sluiten van (een deel van) het bedrijf
- aangaan of verbreken van een samenwerking met een ander bedrijf
- reorganisatie
- verhuizing
- een nieuw krediet
- invoeren van een nieuwe technologische voorziening (bijvoorbeeld een nieuw automatiseringssysteem)
- het treffen van een belangrijke maatregel over de zorg voor het milieu
- de keuze om eigen risicodrager te worden
- of het verstrekken van een adviesopdracht aan een externe deskundige over één van deze onderwerpen
In deze gevallen moet de ondernemer de OR om advies vragen voordat hij het besluit neemt. Pas als de OR positief heeft geadviseerd, mag de ondernemer verder gaan met de uitvoering van het besluit. Als de OR negatief adviseert, moet de ondernemer een maand wachten; de OR kan in die periode dan beroep instellen bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam om het nemen van het besluit tegen te houden.
De OR heeft instemmingsrecht (artikel 27 WOR) over meer arbeidsvoorwaardelijke onderwerpen (regelingen) zoals:
- pensioenregeling of winstdelingsregeling
- arbeids- en rusttijdenregeling
- vakantieregeling
- regeling op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim of reintegratiebeleid
- regeling rondom aanstelling, ontslag of bevorderingsbeleid
- regeling rondom personeelsopleiding of personeelsbeoordeling
- regeling rondom behandeling van klachten
- privacyregeling
- regeling over de controle van aanwezigheid of gedrag
- klokkenluidersregeling
Ook hier geldt dat de ondernemer het besluit aan de OR ter instemming voorlegt voordat de regeling wordt ingevoerd. Als de OR niet instemt, kan de ondernemer het besluit niet nemen; de ondernemer kan de Kantonrechter dan vragen om vervangende toestemming te verlenen.
Voor de PV en de PvT geldt een beperkt advies- en instemmingsrecht.
Verder heeft de OR het recht om te adviseren over een voorgenomen ontslag of benoeming van een bestuurder en kan hij van de ondernemer gegevens opvragen. De ondernemer moet de OR 2x per jaar informatie geven over de werkzaamheden en resultaten van het bedrijf. De ondernemer moet jaarlijks informatie verstrekken over de aantallen en groepen medewerkers en het gevoerde sociale beleid. In ondernemingen met meer dan 100 medewerkers moet de ondernemer ook informatie verstrekken over de hoogte en inhoud van de arbeidsvoorwaardelijke regeling en afspraken per verschillende groepen werkzame personen. Ook moet de ondernemer zo snel mogelijk melden wanneer hij een adviesopdracht geeft aan een externe deskundige over een onderwerp waarover de OR instemmingsrecht heeft.
De OR voert overleg met de OR in een overlegvergadering. Dat moet in elk geval 2x per jaar, waarbij de algemene gang van zaken wordt besproken. Daarnaast moet bij elk verzoek om advies of instemming een overlegvergadering worden gehouden. Tenslotte moet er ook een overlegvergadering worden gehouden wanneer één van beide partijen daarom vraagt.
De OR-leden hebben het recht om onder werktijd hun werk voor de OR te doen en ook hebben zij recht op scholing om hun taak optimaal te kunnen vervullen (artikel 18 WOR). Ook genieten de OR-leden ontslagbescherming; zij kunnen niet worden ontslagen vanwege het feit dat zij deze taak vervullen (artikel 21 WOR).
De plichten van een ondernemingsraad
De OR maakt een reglement, waarin staat hoe zij hun werkzaamheden verrichten en hoe zij omgaan met bijvoorbeeld kandidaatstelling en verkiezingen (artikel 14 WOR).
Omdat de OR veel vertrouwelijke informatie krijgt, geldt voor de OR-leden een geheimhoudingsplicht (artikel 20 WOR). Die geheimhouding geldt ook voor de personen die de OR ondersteunen (bijvoorbeeld de ambtelijk secretaris). Vaak benoemt de ondernemer bij het vragen van advies of instemming die geheimhoudingsplicht nog eens expliciet, zodat daarover geen misverstanden kunnen bestaan.
De ondernemer draagt alle kosten die de OR noodzakelijkerwijs moet maken. Als de OR deskundigen (bijvoorbeeld een advocaat) wil inschakelen moet de ondernemer daarvan wel vooraf een kostenopgave ontvangen (artikel 22 en 22a WOR).
Mogelijke geschillen
De meest voorkomende geschillen waarin een OR verzeild kan raken, is wanneer hij een negatief advies geeft of zijn instemming weigert. Als de ondernemer het besluit dan toch wil nemen, kan een geschil bij de Ondernemingskamer (advies) of Kantonrechter (instemming) ontstaan. De OR zal zich bij zo’n geschil bij laten staan door een deskundige (arbeidsrecht advocaat), waarvan de kosten dus door de ondernemer worden gedragen. Het voeren van dergelijke procedures is zeer specialistische materie waarvan de OR-leden vaak weinig verstand hebben. Omdat zij vanuit hun rol direct betrokken zijn, zal deskundige bijstand des te meer wenselijk zijn.
In zeer zeldzame gevallen kan het voorkomen dat een OR-lid op verzoek van de ondernemer of de OR zelf door de Kantonrechter wordt uitgesloten van OR-werkzaamheden. Dat kan alleen als het bewuste OR-lid het overleg met de ondernemer of de werkzaamheden van de OR ernstig belemmert (artikel 13 WOR).
Juridisch advies voor/over een ondernemingsraad
Bij ons werken echte specialisten. Zowel in theorie (omdat ze een gerichte specialistische opleiding hebben gevolgd) als in de praktijk (omdat ze zelf in de OR hebben gezeten of als bestuurder met de OR om tafel hebben gezeten).
Onze specialisten kunnen ondernemers helpen bij het inrichten van de medezeggenschap in een onderneming, bij het opstellen van een advies- of instemmingsverzoek of bij het begeleiden van discussies met de OR.
Ook kunnen wij een OR begeleiden wanneer hij advies moet geven of hem om instemming is gevraagd. Voor een gemiddeld OR-lid is het erg lastig te overzien wat zij moet vinden van een verzoek om te adviseren over de verkoop van een onderneming, een reorganisatie of het wijzigen van een pensioenregeling, om maar enkele voorbeelden te noemen.
Tenslotte kunnen wij de OR-leden een maatwerkcursus geven over de regels van de WOR, de manier waarop zij zich als OR moeten positioneren en hoe zij op een goede en constructieve manier het overleg met de ondernemer kunnen voeren. Zoals gezegd doen wij dat vanuit theorie en met veel ervaring uit de praktijk.
Naast de hiervoor genoemde vormen van medezeggenschap op grond van de WOR zijn er natuurlijk nog tal van andere medezeggenschapsvormen op grond van andere wetgeving, bijvoorbeeld de cliëntenraad bij zorginstellingen, de deelnemersraad bij pensioenfondsen en de medezeggenschapsraad in het onderwijs bijvoorbeeld.
Heb je in dit kader vragen of wil je eens sparren met één van onze specialisten? Neem geheel vrijblijvend contact met ons op!
Neem contact met ons op